De aanwezigheid van beschermde diersoorten voorspellen om ontheffingen voor hoognodige woningbouw te versnellen. Hoe doe je dat? In opdracht van de Omgevingsdienst Haaglanden (ODH) ontwikkelde GlobeScope de Soorten Kansenkaart (SKK). “De SKK is een implementatie van wat wij Smart Data Layers noemen: expertise van de mens, data en kunstmatige intelligentie gecombineerd toegepast op een specifiek (geografisch) vraagstuk”, aldus Patrick Laenen, algemeen directeur GlobeScope.
Net als de rest van Nederland staat Zuid-Holland voor de taak om heel wat nieuwe woningen te bouwen. Of het gaat om grote of kleine woningbouwprojecten, vooraf moeten allerlei tijdrovende procedures worden doorlopen voordat de ODH een vergunning kan verlenen. Dat geldt vaak ook voor aanbouw of verduurzaming van huidige woningen. Eén van de vergunningsvoorwaarden is om vooraf de aanwezigheid van beschermde diersoorten te onderzoeken en waar nodig maatregelen te treffen.
Laenen: “Het voorspellen daarvan is geen eenvoudige opgave. Kennis zit in hoofden van de specialisten, ligt vast in rapporten en wordt aangescherpt door onderzoeken. Die bekende kennis hebben we omgezet in een soortenspecifiek model dat aan de hand van diverse expertregels en beschikbare opendata een kaart maakt met de kans op aanwezigheid van een soort op een bepaalde plek.”
Regelgebaseerd deel
De kaart is opgedeeld in zeshoeken, waarbinnen de waarschijnlijkheid van aanwezigheid per soort is af te lezen. “De SKK werkt enerzijds op een basis van een ‘rule based model’, oftewel op basis van ingevoerde regels”, legt Johan van Arragon, geo-adviseur bij GlobeScope uit. “Geodata-analist Iris Terpstra en ik hebben de kennis van ecologen verzameld en omgezet in bruikbare regels. Neem de huismus. Die vind je onder meer onder pannendaken, voelt zich thuis in middelhoge begroeiing en zoekt graag voedsel aan de randen van parken. Voor al deze factoren zijn kaartlagen ingebouwd. Hieruit komt een score voort, van zeer kleine kans tot zeer grote kans dat de huismus in een bepaalde zeshoek voorkomt.”
Uit verificatiesessies met specialisten bleek de voorspellende waarde van zes diersoorten in elk geval hoog genoeg om opgenomen te worden in de SKK: de gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis, huismus, gierzwaluw, rugstreeppad en de heikikker. “Garanties geeft het model (nog) niet”, benadrukt Van Arragon. “Zie het echt als een eerste indicatie om te ontdekken met welke soorten je te maken kan krijgen.”
AI-gebaseerd deel
Parallel aan het regelgebaseerde model hebben we een tweede model ontwikkeld op basis van kunstmatige intelligentie. Met AI-technologie is een verwachte aanwezigheid berekend op basis van de combinatie van open data over omgevingskenmerken en geconstateerde aanwezigheid van de betreffende soort. Door dit AI-deel met het regelgebaseerde model te combineren, komen we tot een mix van menselijke expertise en volledig datagedreven inzichten.
In de toekomst willen we AI gebruiken om te kijken naar correlaties tussen vlakken en zo meer onverwachte verbanden blootleggen, met een nog preciezere uitkomst als gevolg. Daarnaast merken Van Arragon en Terpstra op dat voor deze versie van de SKK alleen nog open databronnen zijn gebruikt. “Voor een eventuele vervolgversie valt nog een hoop te winnen uit grotere gespecialiseerde databronnen. En het mooie is dat we onze modellen relatief gemakkelijk kunnen toepassen op andere gebieden, als er maar opendata en waarnemingen voor dat gebied en die soort beschikbaar zijn. Kansen genoeg dus!”
Meer weten of zelf of een kijkje nemen op de kaart? De SKK is te vinden op de website van de ODH.
Bent u nieuwsgierig naar het ontwikkelen van een Smart Data Layer of Soorten Kansen Kaart voor uw gemeente of provincie? Heeft u modellen nodig voor andere (beschermde) soorten, neem dan contact met ons op.